U rubrici “UGLEDNI JAJČANI” predstaviti ćemo vam zanimljive ljude koji su ostavili dubok trag u našem gradu. Molimo sve zainteresirane da pošalju prijedloge ili gotove biografije ljudi sa fotografijama za koje smatrate da su doprinijeli razvoju različitih segmenata našeg grada Jajca.

Hafiz Mehmed Tevfik ef. Okić potiče iz ulemanske porodice Okić u Jajcu. Od kraja 17. do početka 20. stoljeća četrnaest generacija Okića su bili imami Sinan-begova džemata u Jajcu. To svjedoči 14 sultanskih berata sačuvanih, nažalost još ne proučenih, tako da se porodica Okić može pratiti od imama do imama kroz četrnaest generacija.

Rođen je u Jajcu 1870. (1287. hidžretske) godine od oca Jusufa, sina Mustafina, majke Hanife, rođene Memić, koja je umrla još dok je on bio nejak. Početno obrazovanje dobio je od oca koji je punih 50 godina služio kao imam i muallim Sinan-begova džemata (Gornja Mahala) u Jajcu. Rušdiju i hifz završio je u Jajcu,  medresu u Banjoj Luci, gdje su mu muderrisi bili Ismail efendija Skopljak i hafiz Ibrahim efendija Maglajlić, koji je kasnije bio muftija u Tuzli i Banja Luci, te reisu-l-ulema za Jugoslaviju od 1930. do 1936. godine.

Iz Banja Luke hafiz Mehmed Tevfik Okić odlazi u Istanbul 1885. (1302. h.g.), gdje nastavlja studije pred poznatim carigradskim alimima: Ali  Zejnul Abidinom Alasonijalijem i Ibrahimom Hakki ef. Dramalijom. Od Ibrahim Hakki ef. Dramalije je 1891. (1308. h.g.) dobio idžazet za kiraete (kiraeti seb‘a). ali se ne vraća u domovinu već na “Fatihu” upisuje studij teologije. Diplomu o uspješno završenom studiju potpisao mu je ugledni teolog Ali Zejnul Abidin Alasonijali 1900. (1318. h.) godine.

Po završetku školovanja hafiz Mehmed Tevfik se 1900. godine vraća u domovinu.

Od 18.03.1901. do  01.07.1910. godine radio je kao prvi muderris i direktor  Osman-kapetanove medrese u Gračanici. Do tada se u medresama učilo po „halkama“. Hafiz Mehmed Tevfik ef. je uočio da nastavu treba prilagoditi novim uvjetima. Uveo je nove udžbenike, učenike je klasificirao po razredima (do tada se išlo po halkama), angažovao je jednog učitelja, koji je đacima medrese predavao svjetovne predmete.

Austro-ugarska vlast je u to doba već bila zavela reforme u administraciji i školstvu. Reforme koje je u Osman-kapetanovoj medresi u Gračanici uveo hafiz Mehmed Tevfik ef. Okić jedni su podržavali, a drugi osuđivali. Hafiz Mehmed Tevfik ef. Okić je 1910. godine dao idžazet  deseterici svojih učenika koji su stekli dobru naobrazbu,  a to je potvrdilo opravdanost njegovih reformi. Posebna zasluga hafiza Mehmed ef. jeste u činjenici da je obrazovao nebrojen broj imama. Još dok je bio muderris Osman-kapetanove medrese u Gračanici dolazili su mu učenici iz cijele Bosne i Hercegovine, koje je on podizao u vrijedne i obrazovane imame. Naime, podizati i odgajati uspješne imame može samo osoba koja je i sama imam i koja dobro poznaje prirodu imamske misije. Kada su 1910. godine provedeni slobodni izbori za najviše organe u Islamskoj zajednici hafiz Mehmed ef. je izabran za člana Ulema medžlisa u Sarajevu i na tom položaju je ostao sve do 18. novembra 1932. godine, do presljenja na Ahiret. On je na ovom položaju ostao  23 godine, što nije bio slučaj ni sa jednim drugim članom spomenutog organa IZ-e za vrijeme od 23 godine. Hafiz Mehmed Tevfik ef. je bio zamjenik reisu-l-uleme za Bosnu i Hercegovinu, a dužnost reisu-l-uleme vršio je od 14. oktobra 1912. godine, kada je hafiz Sulejman ef. Šarac podnio ostavku,  pa sve do izbora Mehmeda Džemaludin ef. Čauševića 23. marta 1914. godine, kojem je, do 02. maja 1930. godine,  također, bio zamjenik. Hafiz Mehmed Tevfik ef. bio je poznat i kao dobar vaiz.  Vazove je držao u Gračanici, njenoj okolini, rodnom Jajcu i drugim mjestima objašnjavajući propise vjere. Mehmed ef. je zagovarao i savremeno obrađivanje zemlje, izučavanje modernih zanata i slanje djece u svjetovne škole. Petnaest godina je (1918-1932) u Sarajevu,  za uži krug građana, držao predavanja u kući Mujage Merhemića iz oblasti tefsira. Tumačio je „Envaru-t-tenzil ve esraru-t-te’vil“, tefsir od Bejdavija i perzijsku filozofiju prevodeći i komentirajući Mesneviju.  Među sarajevskim karijama bio je reisu-l-kura'(šejhu-l-kura’). Imao je veliku biblioteku koja se sastojala od nekoliko hiljada knjiga iz raznih islamskih disciplina. Između ostalog  proučavao je i književni rad bosansko-hercegovačkih muslimana. Njegovo rukopisno djelo „Naši preci“ izgorjelo je u požaru krajem Prvog svjetskog rata koji je progutao biblioteku Alija Šefki ef. Junuzefendića, a u kojoj se nalazio spomenuti rukopis. U listu „Vatan“ koji je na turskom jeziku izlazio u Sarajevu od 1884-1897. godine, čiji je izdavač i glavni urednik bio Mehmed Hulusi, hafiz Tevfik ef. Okić je napisao životopise naših književnika, kao što su: Muhamed sin Musaov, zvani Allamek, Muhamed Nerkezi, Šakku-l-kamer Ahmed ef. i drugi. Pokretači i izdavači lista „Vatan“ na turskom jeziku istakli su potrebu izlaženja ovoga lista na turskom jeziku da bi ga mogle koristiti šire muslimanske mase u svoje prosvjetne svrhe.  Dok je bio na studijama u Istanbulu, o svome trošku je štampao dva rijetka rukopisna djela bosansko-hercegovačkih pisaca na orijentalnim jezicima pronađena u Istanbulu: Glosu Sarajlije Muhameda Musića zvanog  Allamek na Mulla Džami-jin komentar Ibn Hadžibova djela al-Kafija (Hašiya ‘ala šarh Mulla Džami ‘ala ‘l-Kafiya) iz sintakse arapskog jezika i Mostarca Mustafe Ejubovića poznatijeg kao Šejh Jujo, naslovljeno Šarh (‘ala) ‘r-risala al-Asiriyya fi ‘l-mantik, ili Šarh šarh Isagugi, to jest na Abharijev komentar na poznatu arapsku recenziju Porfirijeva djela Eisagoge. Članke iz književnosti, o vjerskim i socijalnim problemima na turskom jeziku objavljivao je pod punim imenom, inicijalima, pseudonimima i nepotpisane u istanbulskim listovima i sarajevskom Rehberu. Neki tekstovi objavljeni su mu u Slobodnoj reči, a prijevod sa turskog jednog dokumenta u Glasniku Srpske patrijaršije 1927. godine. Na arapskom jeziku je napisao recenziju “Takriz” na višetomno djelo iz historije šeriatskog prava svoga prijatelja, tadašnjeg marokanskog ministra prosvjete, Muhameda al-Hudžvija, Al-Fikru-s-sami fi tarihi-l-fikhi-l-islami.

Hafiz Tevfik ef. Okić je 1931. godine izabran i za člana Sreskog vijeća vakufskog povjerenstva u Jajcu i bio član do preselenja na Ahiret.

Hafiz Mehmed Tevfik ef. krasila je čednost i skromnost. Služio je kao primjer takva-sahibije (iskrenog i pobožnog čovjeka) i čovjeka čvrstog karaktera.

Hafiz Mehmed Tevfik ef. Okić bio je oženjen Hasiba hanumom, kćerkom Mustafe Hadžića iz

Gračanice.

Sin Mehmed ef. i Hasibe hanume, Muhamed Tajib Okić je jedan od najučenijih ljudi koje je Bosna i Hercegovina ikada imala. Svoje školovanje započinje u rušdiji na Benbaši, a potom u Okružnoj medresi u Sarajevu. Šerijatsku sudačku školu završava 1925., a put ga dalje vodi u Zagreb gdje proučava latinski, književnost i pravo. Pravne studije završava u Beogradu 1930. godine. U Parizu na Univerzitetu Sorbonne završava studij književnosti, doktorira na tezu Hasan Kafi Pruščak i studira turski i perzijski na Nacionalnoj školi za istočnjačke jezike. Specijalistički kurs obavlja nakon toga na Univerzitetu Zejtuna u Tunisu.

Govorio je šest stranih jezika, objavljivao je radove na četiri strana jezika. Njegova uža specijalnost bio je hadis i sira, ali je odlično poznavao tefsir, fikh i historiju islama. Predavao je na Velikoj medresi kralja Aleksandra u Skoplju, a od 1949. godine na Teološkom fakultetu Univerziteta u Ankari, potom u Konyi i Erzumu.

Za one koji su 09. marta. 1977. godine  u Sarajevu išli na podne u Begovu džamiju u sjećanju je ostao tabut koji je došao iz Turske u pratnji profesorovih studenata koji su izvršavali posljednju želju njihovog Hodže: da bude ukopan u Bosni.

 

Tog martovskog dana 1977.  godine završen je dunjalučki životni krug Muhameda Tajiba Okića započet u Gračanici kod Tuzle. Ukopan je u mezarju Bare u Sarajevu.

Hafiz Mehmed Tevfik ef. Okić preselio je na Ahiret 18. XI 1932. godine u 6 sati poslije podne i sutradan mu je klanjana dženaza i ukopan je u Sarajevu na mezarju “Grličića brdo” uz prisustvo uleme, brojnih građana, učenika medresa i drugih srednjih škola.

Njegovo preseljenje na Ahiret  zabilježili su: Jugoslavenski list, Jugoslavenska pošta,

Večernja pošta, Islamski svijet i Slobodna reč u Sarajevu; Jutarnji list u Zagrebu; Hikjmet u Tuzli i neki drugi listovi u zemlji; al-Musawwar u Kairu (sa slikom) i jedan list u Maroku. Hatme pred njegovu dušu proučene su: u Osman-kapetanovoj medresi u Gračanici, Behram-begovoj medresi u Tuzli, u Sarajevu, u  Alevijskoj tekiji u Parizu. Brojne institucije i ugledne ličnosti uputile su telegrame saučešca Islamskoj zajednici i porodici.

O ulemanskoj porodici Okić iz Jajca, ‘alimima i imamima iz ove porodice s velikim poštovanjem pričali su mi brojni stariji jajčani. U ovom tekstu spomenut ću samo neke: rahmetli hadži Mustafa Hadžiosmanović, hadži Mehmed Popaja, Zahid-aga Menzildžić, hadži Mehmed Zjajo, hadži Sadik Ćatić, hadži Mehmed Spahić, Zaim-aga Spahić, te kćer  imama Mustafa ef. Okića Igbala-hanuma Adžemović.

Molim Svevišnjeg Allaha dž.š. da ukabuli dobra djela hafiz Mehmed Tevfik ef., njegovoj Hasiba- hanumi, sinu Muhamedu Tajibu i cijeloj ulemanskoj porodici Okić iz Jajca,   da im oprosti grijehe i da ih  nastani u Firdevsi- džennetu. Amin.

Korištena literatura:

-Hafizi u Bosni i Hercegovini u posljednjih sto pedeset godina (1860-2010.), drugo dopunjeno izdanje, autora hafiza dr. Fadila Fazlića. Izdavači:  Fakultet islamskih nauka u Sarajevu i IC El-Kalem, 2011. godine.

-Kraljevski grad pod sultanima – autora dr. Ismeta Bušatlića. Izdavač – Medžlis islamske zajednice Jajce, 2011. godine.

-Izabrana djela Mehmeda Handžića knjiga prva. Izdavač:  Izdavačka kuća OGLEDALO Sarajevo, 1999. godine

-Gračanički glasnik 33/17

-WEB stranica Gazi Husrev-begove biblioteke u Sarajevu

-Knjiga 100  Bošnjačkih imama iz perioda 1912.-2012. godine. Izdavač:  El-Kalem – Izdavač ki centar Rijaseta IZ-e u BiH 2012. godine

 

 

Jajce, petak 08.maj 2015. godine

 

Ramiz Bećirović